“Herkesi zalim kendini alim hissetmen bile normal.”
Şarkı bu cümleyle başladığı için cümledeki “bile”
kelimesinin sebebini bilemiyoruz. Kızımız herkesi zalim kendini alim
zannetmesinin yanı sıra birtakım şeyleri daha hissediyor olmalı. Serdar onlara
hiç girmiyor ama herkesi zalim kendini alim hissetmesini normal bulduğunu
söyleyerek başlıyor şarkıya. Muhtemelen kız durup durup “Ay kendimi çok âlim
hissediyorum ama herkesi de çok zalim hissediyorum,” diyor ya da demese bile
öyle davranıyor olmalı ki Serdar lafa buradan giriyor. Bununla kalmıyor, bir
sonraki cümlede bu durumu neden normal bulduğunu da açıklıyor.
İhbar ediyorum! Protokol sıralarında oturan ve koltuğunun
arkasındaki etikette “Biletix 111” yazan hanımefendi kimdir, kimin nesidir
bilmem ama konseri başında sonuna cep telefonuyla çekti. Öyle hikâye, canlı
yayın filan değil, basbayağı video olarak çekti kaydı hiç durdurmaksızın. Hayır
iki gün sonra Edis Harbiye konseri korsan VHS kaset, VCD, DVD ya da “blue-ray”
olarak piyasaya sürülürse en azından kimin yaptığını bilin diye yazıyorum bunu.
(30 Temmuz 2018 tarihinde www.hayatmuzik.com 'da yayımlanmıştır.)
“Delikanlım”la başlayan şarkı yazarlığı, o çok kendine has sesinin de şarkıcılığının da önüne geçer zaman içerisinde. Özellikle 2000’lerden sonra yazdıklarını arabesk bulanların aksine, ne arabesk şarkıların hece vezinli, kafiyeli cümleleri vardır onun şarkılarında, ne de ortalama şarkı formuna uygun müzikal kalıplar. Kendisi gibi şarkıları da uyumsuzdur; sıraya girmez, ölçüye sığmaz. Bir yerden sonra şarkıcılığı da buna ayak uydurur. İlk albümlerindeki o edepli şarkı söyleme stili, yıllar içerisinde başına buyruk, delibozuk bir biçim kazanır.
2005’de Milliyet Sanat dergisi için kaleme aldığım Yıldız Tilbe yazısında kurmuşum bu cümleleri. Herkesi bilmem ama benim için iki Yıldız Tilbe var: 2000 öncesi her albümündeki her şarkıyı ezber ettiğim Yıldız Tilbe. 2000 sonrası ise sadece bazı şarkılarını sevdiğim ve dinlediğim Yıldız Tilbe. Nitekim bu ayrımın gerekçesini de yukarıdaki paragrafta özetlemişim.
Buna karşın memlekette herkesin ortak paydası olabilmiş şarkılar yazmış ve yazmaya devam eden parmakla sayılacak kadar az şarkı yazarından biri Yıldız Tilbe; bunu kabul etmek lazım. Çok iyi biliyorum ki herkesin sevdiği en az bir Yıldız Tilbe şarkısı var. Yaşlısının, gencinin, o türü, şu türü ya da bu türü sevenlerin…
Bunda en önemli etkenlerden biri de Tilbe’nin bizzat kendisi şüphesiz. Şarkıları o kadar canından, kanından çıkarıp yazıyor ve şarkı yazma matematiğini o kadar kendine has işletiyor ki, Yıldız Tilbe şarkılarını ondan başkası söylediğinde o şarkının Yıldız Tilbe’ye ait olduğunu bir şey bize bir şekilde hissettiriyor her defasında. İster istemez onun sesini de duyuyorsunuz fonda. Bütün o deli dolu, müdanasız, fütursuz halleri tüm gerçekliğiyle siniyor şarkılarına ki bu da pek az rastlanılan bir şeydir.
Yıldız Tilbe şarkılarının başka şarkıcılarca seslendirildiği bir albüm ticari açıdan çok parlak ve çok akıllıca bir fikirken artistik anlamda riskli bir işti bu yüzden. Yıldız Tilbe’nin karakteristik sesi ve şarkı söyleme biçimi ile sevdiğimiz şarkıları başkalarından dinlemek ne kadar cazip olabilirdi? Her saygı albümünü dinlemeden önce hep aklımızın bir köşesinde beliren bu soru işareti “Yıldız Tilbe’nin Yıldızlı Şarkıları” albümleri için bu defa çok daha kocaman belirecekti belki de.
“Yıldız Tilbe’nin Yıldızlı Şarkıları” projesi handiyse bir külliyat misali, kallâvi iki albümden oluşuyor (şimdilik.) Geçtiğimiz günlerde Özdemir Plak etiketiyle yayımlanan ve ikişer diskten oluşan ilk iki albüm yeterince yüklü iken, serinin devamının geleceğini de biliyoruz.
İki albümde toplam 39 şarkıcı var ve Zerrin Özer ve Sibel Can dışındaki bütün şarkıcılar ‘90 sonrası kuşaktan (İlk kez bu albümde şarkı söyleyen aranjör Selim Çaldıran’ı ve ismi Zara olmadan önceki kariyeriyle Zara’yı ayrı tutuyorum.) Gelin görün ki nispeten yakın dönemden kurulmuş bu kadronun içinde daha da yakın zamanda tanış olduğumuz gençler de var. Kimse alınmasın, darılmasın ama albümleri ilk dinlediğimde kendi kendime mırıldandığım “Ne varsa gençlerde var,” cümlesinde kast ettiğim gençler tam da onlar oldu. Hepsi değilse bile bazıları en azından.
Nitekim albümlerdeki şarkılar yapımcı şirket tarafından şarkıcı isimlerine göre alfabetik sıraya dizilmiş (her iki “volüme”ün önce birinci diskleri, sonra ikinci diskleri olmak üzere) ama tesadüf mü desem ne desem bilemedim, dört diskin açılışında da (eski tabirle her birinin “A1”inde) gençler var: Aleyna Tilki, İrem Derici, Edis ve Oğuzhan Koç.
Madem yeri geldi, peşin peşin söyleyeyim: Benim bu iki albümün toplamında en beğendiğim, özgün, orijinal ve farklı bulduğum iki şarkının biri Aleyna Tilki’nin Emrah Karaduman düzenlemesiyle söylediği “Yalnız Çiçek”, bir diğeri de Edis’in Batu Çaldıran düzenlemesiyle söylediği “Buz Kırağı” oldu. İkisi de zamanında büyük “hit” olmamış şarkılardı ama şimdi, bu bambaşka halleriyle doğrudan öne çıkıyorlar.
Ama mesela Selim Çaldıran’ın düzenlemesinin de İrem Derici’nin yorumunun da “Bin Dereden”e yeni bir şey kattığını söyleyebilmek zor. Şarkının orijinal versiyonundaki gümbür gümbür vurmalıları kulaklarım aramadı desem yalan olur. Bakıldığında bu “atarlı” şarkının İrem Derici için doğru seçim olduğu çok açık ama nedense İrem şarkıyı hikâyesindeki o ruh halinden çok uzak bir biçimde seslendirmiş.
“Çat Kapı” da Oğuzhan Koç için gayet ticari ve doğru bir seçim olmuş zira gençler Oğuzhan Koç’un o burundan burundan “damar damar” şarkılar söylemesini pek seviyorlar (hatta bu ara onu taklit eden bir genç şarkıcı bile çıktı.) Tahammül edene mâni olamam ama ben tahammül edemeyeceğim müsaadenizle.
Kendi aranjörüyle çalışanlar dışında albümdeki şarkıların büyük kısmı Selim Çaldıran tarafından düzenlenmiş. Ne var ki Çaldıran bazı şarkılarda sanki biraz acele etmiş yetiştirmek için. Zira bu çapta bir proje için kısa denilebilecek bir sürede kotarıldı bu albümler. Belki de Tilbe öyle istedi, bilmiyoruz ama Yıldız Tilbe’nin özellikle son yıllarda yaptığı albümlerde çok net görüldüğü üzere işin düzenleme kısmına fazla özendiği söylenemez.
Mesela İlyas Yalçıntaş ve “Arzular Arsız” eşleşmesinden daha parlak bir sonuç beklerdim. Cem Belevi ve “Aşkın İçinde Aşk Var” eşleşmesinden de. Zira her ikisi de yeni kuşakta parlak işler yapmış ya da yapabilecek potansiyelde şarkıcılar ama nedense bu albüm için kendi seçtikleri aranjörle çalışmayı tercih etmemişler ve sonuç yavan olmuş. Şarkıların büyük kısmında şarkıcılarda fark edilen Yıldız Tilbe gibi şarkı söyleme tuzağına açık seçik düşenlerden biri de Cem Belevi olmuş; yeri gelmişken onu da söyleyeyim.
Buna karşın “Vazgeçtim”de Ozan Doğulu düzenlemesiyle Ece Seçkin şaşırtıcı bir performans sergiliyor. O “lolipop” şarkılar söyleyen “tiki” kızın bu zor şarkının üstesinden böylesine gelmiş olması (ki gayet iyi şarkıcı olduğunu da bilmeme rağmen) albümün sürprizlerinden biri oldu benim için.
Yıldız Tilbe şarkılarındaki arabesk havanın hakkını verebileceğinden hiç şüphe duymayacağım iki genç isim, Derya Uluğ ve Merve Özbey de üzerlerine düşeni hakkıyla yerine getiriyorlar albümde. “Ayrılığın Yükü Ağır”ı Osman Çetin, “Vuracak”ı da Batu Çaldıran düzenlemiş. Her iki şarkının da müzikal anlamda orijinal düzenlemelerinin üzerine çıkabildiklerini düşünmedim dinlerken ama en azından güne ayak uydurmuşlar denilebilir.
Bu arada Selim Çaldıran ustanın hakkını da büsbütün yemiş olmayayım. “Yar”da hem aranjör olarak Çaldıran hem de solist olarak Elif Kaya parıl parıl parlıyor. Bence tüm şarkılar arasında en göze çarpanlardan biri olmuş “Yar” bu haliyle.
Yakın dönemde Derya Uluğ ile birlikte yazdığı şarkılarla adını ezber ettiğimiz Asil Gök ilk kez bu albümde şarkıcı olarak çıkıyor karşımıza. “Hastayım Sana” Metehan Köseoğlu’nun düzenlemesi ile Tilbe’nin “damar” şarkılarını sevenlerin albümde beğenecekleri yorumlardan biri olabilir. Şarkı Asil Gök’ün geniş ses aralığını gösterebileceği bir tonda düzenlenmiş düzenlenmesine ama bu kadar tiz perdelerde dolaşmaya gerek var mıydı, onu bilemedim.
Aranjör Cüneyt Yamaner’in klasik kemençeyi renk saz olarak kullandığı “chill-out” düzenlemesiyle “Bir Alo De”yi Bahadır Tatlıöz seslendiriyor. Nasıl bir şarkı söylerse söylesin hep aynı şarkıyı söylüyormuş hissi uyandıran bir şarkıcı Bahadır Tatlıöz. Bu şarkıda da durum değişmemiş.
Simge’nin seslendirdiği “Zaten Aşığım”ın Batu Çaldıran düzenlemesi gayet güzel güzel olmasına ama Simge belli ki şarkıyı çok kısa sürede çalışıp sindirmeden stüdyoya girmiş ve Tilbe’nin prozodi hatalarını bile birebir tekrar etmiş. Yine Batu Çaldıran’ın düzenlemesiyle orijinali yavaşken hızlanmış “Seni Seve Seve”de Emre Kaya umulandan fazlasını vermiyor. Selim Çaldıran’ın düzenlemesiyle “Vursalar Ölemem”i seslendiren Berkay da öyle.
Albümlerde iki şarkı ikişer kere söylenmiş. Bunun ne derece doğru bir karar olduğu tartışılır. Şarkıcılar bahis konusu şarkılarda ısrar etmiş ise, bunun bir kıyaslanma durumu yaratarak en çok onlara zarar vereceği bir gerçek. Bu şarkılardan biri “Ummadığım Anda”. Göksun Çavdar’ın şarkının orijinal düzenlemesine sadık kalarak zenginleştirdiği akustik düzenlemesi ne kadar iyi olsa da bu şarkı Koray Avcı’nın sesinde hiç ama hiç parlamıyor. Aynı şarkıyı Röya da Selim Çaldıran’ın düzenlemesiyle söylüyor. Röya’nın dolgun sesi ve eski stil “club” düzenlemesi ile şarkının bu versiyonu (radyolarda ve kulüplerde çalınma açısından) daha avantajlı görünüyor.
Tekrarlanan diğer şarkı ise “Kış Güneşi”. Bu şarkının Hande Yener ve Niran Ünsal’dan başka Ajda Pekkan tarafından da kaydedildiğini, hatta Pekkan’ın Altın Kelebek ödül töreninde sahnede söylediğini biliyoruz. Sonra nedense o versiyon bu projeye girmedi. “Kış Güneşi” sözleri Yıldız Tilbe tarafından yazılmış bir Nurhat Şensesli bestesi ve zamanında Tarkan tarafından seslendirildiği için başka bir kategoride duruyor gibi. Niran Ünsal’ı bilmem ama Pekkan’ın ve Yener’in bu şarkıya talip olması boşuna değildi.
Ne var ki şarkının ne Devrim Karaoğlu düzenlemesiyle Hande Yener versiyonu ne de Selim Çaldıran düzenlemesiyle Niran Ünsal versiyonu heyecan yaratıyor. İlk bakışta bu iki iyi şarkıcıdan bu şarkıyla ilgili beklentiniz yüksek oluyor haliyle. Niran Ünsal şarkıyı her nedense ağıra çekerek, neredeyse ritim kaçırmak üzereymiş gibi söylüyor. Hande Yener ise enerjisi düşük, tekdüze düzenlemenin kurbanı oluyor.
Bunca şarkıcı, şarkı ve düzenleme arasında söylediği şarkıyı kendine mal edebilen, kendi gibi olabilen ender isimlerden ikisi de Mabel Matiz ve Ceyl’an Ertem olmuş. Ceyl’an Ertem, Can Güngör düzenlemesiyle “İlan-ı Aşk”la, Mabel Matiz düzenlemesine de Sabi Saltiel’le birlikte imza attığı “Değilsin”le albüme kendi iklimlerini getirmeyi başarıyorlar. İnsan ister istemez keşke bu projede daha fazla alternatif isim olsaydı diye düşünüyor. Özellikle Mabel’in “Değilsin” gibi az bilinen bir şarkıyı seçip parlatması alkışa değer.
Bu proje, popun bir önceki kuşağının nasıl yerinde saydığını göstermesi da açısından ilginç bir fotoğraf koymuş aslında önümüze. Mesela Demet Akalın’ın Selim Çaldıran düzenlemesiyle seslendirdiği “Aşk Laftan Anlamaz ki”, Tilbe’nin en sevilmiş şarkılarından birinin orta halli bir “cover”ı olarak hayal kırıklığı yaratıyor. Şarkının ritmik yapısının verdiği ilhamla düzenlemede tar kullanılmış olması zekice. Demet Akalın ise şarkıyı hatasız söylemek için belli ki çaba sarf etmiş ama o çaba duyguyu da alıp götürmüş gibi.
Deniz Seki’nin seslendirdiği “Beni Benden Alırsan” Selim Çaldıran tarafından düzenlenmiş. Şarkı ilk kez bu albümde Tilbe’nin bestelediği orijinal haliyle çıkıyor karşımıza zira şarkıyı ilk seslendiren İbrahim Tatlıses birtakım kısaltmalar ve değişiklikler yapmış ve ondan sonra söyleyenler de aynı şekilde söylemişti. Yıldız Tilbe doğal olarak şarkının orijinal halini sahiplense de bu durumu dinleyicinin yadırgaması kaçınılmaz. Deniz Seki ve “Beni Benden Alırsan” eşleşmesi kağıt üzerinde çok doğru görünse de şarkının bu versiyonundaki ritmik yapının da dinleyici açısından bir başka yadırgama unsuru olacağını düşünüyorum.
“Gülüm”ü Selim Çaldıran düzenlemesiyle İntizar seslendiriyor. İntizar’ın sesini ve gırtlağını kullanma biçimi, vibratoları Yıldız Tilbe’ye zaten çok benzer. Haliyle İntizar hangi Tilbe şarkısını söylese yakışırmış duygusuyla dinliyorsunuz “Gülüm”ü de.
Kutsi’nin seslendirdiği “Çok Zor” ve Linet’in seslendirdiği “Sevgilim Yeminliyim” Selim Çaldıran’ın modern düzenlemeleri ve şarkıcıların abartısız yorumları ile ortalamanın üzerinde kalıyorlar. Ne var ki Öğünç Bayraşa’nın düzenlemesiyle Murat Dalkılıç’ın seslendirdiği “Sevdanın Tadı” ve Mustafa Ceceli’nin kendi düzenlemesiyle seslendirdiği “Sana Değer” için aynı şeyi söylemek mümkün değil. Bu iki büyük Yıldız Tilbe “hit”inin ikisi de apaçık ziyan edilmiş. “Sevdanın Tadı” gibi İspanyol yürüyüşlü, ateşli bir şarkının bu “cool” hali anlamsız olmaktan öteye gidemiyor. Mustafa Ceceli ise “Sana Değer”i orijinaline çok benzer bir biçimde düzenleyip, neredeyse hiç inanmadan, bir kerede seslendirmiş, yapabileceğinden bir tık fazlasını yapmaya zahmet etmemiş gibi.
Yıldız Tilbe’nin zamanında tek bir piyano eşliğinde, bir Yeşilçam filmi müziği tadında seslendirdiği şahane aşk şarkısı “Çabuk Olalım Aşkım”, Ferhat Göçer gibi romantik şarkıların sesi olmuş bir şarkıcı için doğru seçim olsa da, şarkının Selim Çaldıran imzalı pop-“rock” düzenlemesi ters köşe bir iş çıkarmış ortaya. Göçer artık alamet-i farikası haline gelmiş bir dik bir pes sesten söyleme ritüelinden de vazgeçmemiş yine. Ne var ki şarkıyı düğünlerinde kullanmak isteyen çiftler yine orijinal versiyonunu tercih edeceklerdir muhtemelen.
Yıldız Tilbe gelmiş geçmiş en büyük “hit”i “Delikanlım”ı bu proje için Gülşen’e emanet etmiş. Böylece Gülşen kendi kariyerindeki iddiasını bu albümde de kendini konumlandırdığı yer itibariyle göstermek istemiş büyük olasılıkla. Ozan Çolakoğlu’nun düzenlemesi şarkının orijinalini güncelleyen ama pek de değiştirmeyen, kararında bir düzenleme olmuş. Gülşen’se son yıllarda kendi şarkılarında da sıkça yaptığı gibi Sezen Aksu’nun 90’lar sonu 2000’ler başı yorgun sesini ve vurgularını epeyce içselleştirdiği yorumuyla ses vermiş “Delikanlım”a. Ne var ki şarkının epeyce zor nakarat kısmındaki dubleli, vokal destekli, bir parça teknik makyaj da yapılmış sesi dinleyende şarkının üstesinden gelmekte zorlanmış duygusu yaratıyor. Şarkının haykırışı, çığlığı bastırılmış gibi adeta.
İkisi de Selim Çaldıran tarafından düzenlenmiş iki şarkı, “Dillere Destan”da Işın Karaca, “Ama Evlisin”de ise Zerrin Özer, abartılı yorumlarıyla yine yoruyorlar dinleyeni. Yine Selim Çaldıran’ın düzenlemesiyle Serkan Kaya “Sor”u, Sibel Can ise “E mi?”yi kendi kulvarlarına çekmişler. Bu iki şarkının düzenlemesi daha bile koyu arabesk olabilirmiş hatta. Tilbe’nin türkü formundaki 9/8’lik şarkısı “Dili Ballım”, muzır ve eğlenceli sözleriyle sevdiklerim arasındaydı yıllardır. Zara için de doğru seçim olmuş. “Haberi Olsun” ise Serdar Ortaç tarafından yazılmış ya da Tilbe’nin Ortaç için yazdığı bir şarkı olabilirmiş pekala. Bir şarkı bu kadar mı cuk oturur?
Yukarıda bahsi geçen son iki şarkının da düzenlemesini yaparak bu projeye ağırlıklı olarak imzasını atan Selim Çaldıran bir de sürpriz yaparak ilk kez bu albümde şarkıcı olarak çıkıyor karşımıza. “Sanki Burdasın” bu haliyle hoş bir elektronik pop şarkısına dönüşmüş.
Bence bu projenin en büyük faulü ise Hakan Altun’un Aydın Kara düzenlemesiyle seslendirdiği “Dayan Yüreğim” olmuş. Bu cânım şarkı Hakan Altun’un sesine hiç mi hiç yakışmamış. Gereksiz elektronik düzenleme ise ayrı bir âlem. Tam bir fiyasko.
Projenin ilk halkasını oluşturan bu iki albümün kapanışını Yıldız Tilbe kendi sesiyle yapmış. Kendi sesi, kendi yazdığı sözler ama kendi bestesi değil. Febyo Taşel tarafından bestelenip Funda Arar tarafından seslendirilmiş “Taraf”ı Tilbe ilk kez bu proje için seslendirmiş. Bu şarkının trafiği de Funda Arar versiyonundan bir hayli farklı. Ve de Selim Çaldıran’ın piyanosu eşliğinde alabildiğine sade seslendirilmiş. Bunca şarkıdan, şarkıcıdan sonra (alfabetik sıranın bir cilvesi olarak) son noktayı Yıldız Tilbe’nin koyması da gayet yerinde olmuş.
Bütüne baktığımızda bütünü görmek mümkün olmuyor belki. Ama dijital müzik çağında böylesi bir albümden bütünlük beklemek de akılcı değil. Herkes istediğini, sevdiğini, beğendiğini, istediği sırayla dinleyecek nasılsa. O karmaşayı sadece CD’den dinleyenler hissedecek. Şöyle ya da böyle yılın en çok satan, şarkıları en çok dinlenilen ve çalınan albümü bu iki albüm oldu/olacak orası kesin. Kaldı ki birden fazla şarkıcının klip çekmesi de albüme olan ilgiyi kısa sürede arttırdı, daha da artıracak gibi.
Mustafa ve Cafer Özdemir’in prodüktörlüğünü, İbrahim Özdemir’in yapımcılığını üstlendiği bu albümlerin genel koordinatörlüğünü ise Didar Düzdaş yapmış. Kapak ve kartonet tasarımlarını kimin yaptığı yazılmamış ama işin görsel tasarımı daha özenli, daha yaratıcı olabilir miydi; olabilirdi şüphesiz.
Sonuç itibariyle Yıldız Tilbe’nin yirmi dört yıl içerisinde müzik sektöründeki bütün parametrelerden bağımsız olarak (aslında tam tabiriyle bir “uyumsuzun”) sadece şarkılarıyla kurduğu kalenin gücünü ve sağlamlığını görene görmeyen gösteriyor, tescil ediyor bu albümler. Bu yazının başında alıntıladığım eski yazımın ilk paragrafı ile koyayım noktayı o vakit:
“Uzun yıllar sonra bir gün birisi onun hayatını anlatmaya koyulduğunda, sadece bir şarkıcının, bir şarkı yazarının hikâyesi olmayacak anlatılan. Tek başına bir kadının ayakta kalış, direniş, karşı duruş hikâyesi okunacak satır aralarından. Bu yazı bunun kısacık bir özetidir. Bu, bir uyumsuzun hikâyesidir.”
(1 Mayıs 2018 tarihinde www.hayatmuzik.com 'da yayımlanmıştır.)
Edis başkaydı; ilk gördüğümüzde anlamıştık. Bunun formüle edilebilir bir izahı yok. Bazıları başkadır. “Şeytan tüyü” derdi eskiler. Öyle bir tılsım, öyle bir hemen fark edilirlik, ayırt edilebilirlik, öyle bir anında etki yaratabilme gücü. “Allah vergisi” de derdi eskiler.
İşte tam da bu yüzden henüz sadece dört tekli yayımlamış Edis’in uzunca bir süredir beklenen ilk albümü önemliydi. Edis başkaydı, evet ama bunu nasıl değerlendirecekti? Ya da değerlendirebilecek miydi?
Edis’in ilk albümü “Ân”, geçtiğimiz günlerde DMC etiketiyle yayımlandı. Albümde 12 şarkı var. Daha önce tekli olarak yayımlanmış “Çok Çok” ve bir Erkin Koray “cover”ı olan “Gün Ola Harman Ola” dışındaki tüm şarkılar sıfır kilometre Edis şarkıları.
Albümün “teaser”ını dinlemek bile Edis’in risk almak pahasına farklı bir şeyler, en azından güncel Türkçe pop müzik içerisinde sıraya sokulamayacak bir şeyler yaptığını anlamama yetti. Albüm çıktı; yanılmadığımı anladım.
Neredeyse her gün yeni bir sürü şarkı çıkıyor, adını ilk kez duyduğumuz bir sürü şarkıcı görüyoruz dijital platformlarda. Ama ne çare. Müzik dinleme alışkanlıklarımızın değişmesi bir taraftan, müziğin pazarlanma şartlarının değişmesi bir taraftan derken oluşan kısır döngünün çarkları hepsini öğütüveriyor. Olmuşlar da olmamışlarla birlikte dijital çöplüğü boyluyor üç beş günde. “Star” konumundakilerin bile etkisi eskisi gibi uzun süreli olamıyor artık. Büyük patlamalar beklemek yersiz bu şartlar altında. Taş üstüne taş koyan, ağır da olsa emin adımlarla ilerleyen sağ çıkacak bu kaostan. Edis bu albümüyle tam da bunu başarıyor.
Bu albümde ilk dinleyişte kafadan “hit” denilebilecek bir şarkı yok. O kadar kolay algılanır, dile pelesenk olur şarkı da yok. Tutun ki yaz başı çıksa, belki de yazlık mekânların “playlist”lerine giremeyebilirdi bu şarkılar. Ama bana güvenin, bu yaz boyu duyacağız biz Edis şarkılarını. O zamana kadar en azından birkaçını sindirmiş olacağız çünkü. Tıpkı “Çok Çok”un uzun vadede bir “hit”e dönüşmesi gibi.
Bir albümü bir tekliden ayıran en önemli şey bir birden fazla boyutunun olması şüphesiz. Bu anlamda Edis’le aslında yeni tanışıyor olduğumuz söylenebilir. Güçlü ve zayıf yanları, vizyonu, derinliği, felsefesi (en azından şimdiki zaman diliminde) nedir ne değildir, bu albümle görüyoruz. Mesela “Gencim, yakışıklıyım; o halde genç kızların gönlünü çelecek yapış yapış romantik ya da şöyle sokak sloganlı bir bıçkın delikanlı şarkısı yaparım, parsayı toplarım,” gibi bir kafada olmadığını teklilerinden az çok anlasak da albümünde bunu net bir şekilde görüyoruz. Yok çünkü öyle bir şarkı.
Onun yerine hemen her biri farklı bir biçimde, neresinden baksanız yirmi otuz yıldır aynı sulardan beslenen Türkçe pop klişelerine göre yenilikçi, özgür denemeler barındıran şarkılar var. Twitter’da bir yorum okumuştum, “Edis’in yaptıklarının dünyada çoktan modası geçti,” diye. Bu ülkede müzik yapanlardan, bu ülkenin şartları içerisinde, dünyada yapılmamışı yapacak, yeni bir moda, akım yaratacak bir müzikal yenilik beklemek hayalperestlik olur. Onu geçiniz. Ama ayakların bu topraklara basmakta iken ellerinle sınırların dışına uzanabiliyorsan, bu bile başarıdır ki Edis bunu yapmış, en azından yapmaya azmetmiş işte.
Albümün en “catchy” şarkılarından biri olan “Roman”, söz ve müziği Edis’e ait, düzenlemesi Ozan Çolakoğlu tarafından yapılmış bir şarkı. Albümü bu şarkı açıyor ve hemen ardından “Çok Çok” geliyor. Dünyada genellikle albümden önce çıkan tekli şarkıları, daha önce yayımlandı diye albümün sonuna konulmaz. Bu bize has bir uygulamadır ve şarkı sıralamasına, albüm bütünlüğüne verdiğimiz (daha doğrusu vermediğimiz) önemin de göstergesidir. Bu yüzden bu albümde bu şarkıyı ikinci sırada görmek hoşuma gitti. Müzikal akışta ve hikâye içerisinde yeri orasıymış ki oraya konmuş diye düşündüm.
“Çok Çok”un peşi sıra gelen “Yalan”, Edis, Alper Narman ve Onurr’un ortak yazdığı bir şarkı. Düzenlemeyi Osman Çetin yapmış. Ardından Yasemin Mori’nin Edis’e eşlik ettiği “Sevişmemiz Olay” geliyor. Her iki şarkı da genç ve ateşli, dinamik şarkılar. Mori’nin Serhat Şensesli ile birlikte yazdığı şarkıyı Şensesli düzenlemiş. Yasemin Mori ile Edis’in ilk kez tanıştıkları güne şahit olmuşluğum var. Radyo Boğaziçi’nin bir ödül töreninde BÜMED’de kulis olarak ayrılmış bölümdeydik. Edis, Yasemin’e hayrandı. Oracıkta kırk yıllık ahbap oldular, kimyaları anında tuttu. Yasemin de başından beri çemberin dışındadır ya hep. Edis’e çok yakışmış yazdığı şarkı bu yüzden.
Albümün bence en iyi şarkılarından biri “Sen Özgür Ol”, Mustafa Ceceli’nin düzenlemesini yaptığı bir Edis bestesi. Edis’i ilk kez yavaş bir şarkıda dinlerken şarkıcılığının farklı bir boyutunu da görmüş oluyoruz.
Tıpkı “Sen Özgür Ol” gibi batılı bir orta tempo şarkı olan “Ân” ile albüm hiç etkisini azaltmadan devam ediyor. “Ân”ın düzenlemesi bir başka vizyonu geniş müzisyenin, Gürsel Çelik’in elinden çıkmış. Söz ve müziği yine Edis’e ait olan “Bana Ne” ise Ozan Bayraşa tarafından düzenlenmiş.
Bazı aranjörler bazen “uçmak” isteseler de şarkıcılar ya da şarkıcıların onlara getirdiği şarkılar fazla yükselmelerine izin vermez. Bunu düşününce “Bana Ne”de de görüldüğü üzere, Edis ve şarkılarının aranjörlere fırsat verdiği söylenebilir. Bu kadar oyuncaklı düzenlemelerin açıklaması bu olsa gerek. (Bu arada, “Bana Ne” ayrı yazılır; kartonetteki gibi bitişik değil.)
Bir başka Edis bestesi “Eyvallah”, Osman Çetin’in düzenlemesiyle albümün sekizinci sırasında. Kolay algılanabilir, çok bildik armonik dizimlerle yazılmış ama düzenlemesinin zenginliği ile sıkmayan bir şarkı “Eyvallah”.
Edis, Alper Narman ve Onurr ortaklığının bir diğer şarkısı “Doldur İçelim” var sırada. Düzenleme Ozan Çolakoğlu tarafından yapılmış. Adından da anlaşılacağı üzere, alaturka temalı bir şarkı bu. Basbayağı oryantal bir düzenleme de yapılabilirdi ama öyle yapılmamış neyse ki. Albümün ticari açıdan iş yapacak şarkılarından biri olduğu söylenebilir kolaylıkla.
“Dur De” benim albümde en sevdiğim şarkıların başında geliyor. Hem melodi gücü de hem Edis’in yerinde yorumu ile ilk dinleyişte kendini gösteren “Dur De”nin söz ve müziği Edis’e, düzenlemesi Gürsel Çelik’e ait.
Sözleri Edis’e, müziği Edis ve Gürsel Çelik’e ait “Köle”nin düzenlemesini de Gürsel Çelik yapmıştı. Akışı kolay, formülü belli bir dans şarkısı “Köle”.
Albümün kapanışında ise Erkin Koray’ın 1996 çıkışlı albümüne adını veren, söz ve müziği de Koray’a ait bir şarkı. Bugüne dek hiç “cover” potasına girmemiş bu şarkıyı Gürsel Çelik’in düzenlemesi ile dinliyoruz. Şarkının bu düzenlemesinin Erkin Koray versiyonundan çok daha iyi olduğu aşikâr. Şarkı da Edis’e beklenmedik bir biçimde çok yakışmış. Bana Edis’in “cover” yapması için bir şarkı sorsalar, ben kırk yıl düşünsem, bu şarkı aklıma gelmezdi mesela.
Çok farklı akımların birbirinin içinden geçtiği düzenlemelerin toplamda bir müzikal bütünlük oluşturduğu, kendi içinde tutarlı, kendi üslubunu ve tavrını yaratmış bir albüm “Ân”. Başta da yazdığım gibi, Edis’i üç boyutlu olarak dinlememizi, tanımamızı sağlıyor her şeyden önce. Şahsen ben uzun uzadıya dinleyip bir iyice tanıdım. Ve tabii yeterince tamamlanmamış yerini de gördüm.
İlk albümler genellikle yıllardır biriktirilmiş şarkılardan oluşur ve o tekamülün farklı evrelerinden zengin bir içerik devşirmek daha kolaydır. Bu bakımdan albüm doyurucu. Gelin görün ki şarkı sözlerinin büyük kısmında bir konu bütünlüğü, bir hikâye eksikliği, tutarsızlık, hatta bazen mantık hataları söz konusu. Evet bir şeyler anlatıyor ama satır araları eksik kaldığı için Edis’in kafasında canlandırdığı hikâyeye dinleyenin vakıf olması zorlaşıyor.
Bunu bir örnekle açıklayayım: “İstemesen de, hayır desen de bu aşkı tek başıma yürütürüm” diyen birisi aynı şarkının başka cümlesinde “Uymazsa cebimde bir küçük eyvallah yok,” diyor. İlk cümleyi söyleyen ikinci cümleyi söylemez oysa. Hadi söyledi diyelim. Aşkı bitirmek mi istiyor, her şeye rağmen devam ettirmek mi, isyankâr biri mi, yoksa ne olursa olsun sineye çeken biri mi anlamak mümkün değil.
Ya da bir başka örnek: “Gücümü sola verdim yorgunum, her geceme seni koydu ne zor durum.” Gücünü sola vermek, kalbe yüklenmek olsa gerek. Peki her gecesine onu koyan kim ya da ne? Birini geceye koymak ne demek?
Bunlara benzer pek çok örnek var albüm boyunca karşımıza çıkan. Biliyorum bu zamanda bunlara kafa yormak gereksiz. Melodiye uygun akan, dile kolay gelen kelimeler dinleyiciye yetiyor ve şarkılar artık genellikle bu teknikle yapılıyor; dinleyici de hikâye peşinde koşmuyor, çoğu zaman bir tek cümle ya da kelime yetiyor şarkıyı sevmesine; gerisini duymadığı bile oluyor. Ama Edis’in bu kaosun içinde parladığı yerde kendini bu anlamda da farklı kılmasını, daha incelikli ve detaycı olmasını beklerdim.
Albüm kapak ve kartonet fotoğrafları Erdi Doğan tarafından çekilmiş, kreatif direktörlüğü Sezer Arıcı, tasarım ve sanat yönetmenliğini de Ozan Şanal üstlenmiş. Edis’i “bebek yüzlü jön” ya da “temiz yüzlü, iyi çocuk” gibi “artist” bir imaja mahkum etmeyip, doğal ve sade haliyle bırakan, tasarımı da ihtişam üzerine değil, asimetrik bir sadelik üzerine kuran bu çalışmanın çok ama çok doğru olduğunu da söyleyebilirim.
Edis başkaydı. Bu albüm gösteriyor ki başkalığı tek atımlık barut değilmiş. Umarım bu durum bundan sonra da böyle devam eder.
Yavuz Hakan Tok Müzik Yazarı / Eleştirmen / Arşivci
2001 yılında Bir Zamanlar adlı internet sitesinde müzik yazıları yazmaya başladı. Yanı sıra yazıları, Zip İstanbul, Koara, İkinci Kanal, Caretta, Mezun Life, Popüler Tarih dergilerinde, Bugün gazetesi ve Milliyet gazetesinde yayımlandı.
2.webp)
2.webp)
